608 500 100

Infolinia:

telefon:

SMS24:

od 2001 dla Was

bo każdy ma prawo do najlepszej obrony swych praw

Powrót do strony głównej

Powrót do artykułów

17 czerwca 2022

Adopcja - przysposobienie

Adopcja, czyli przysposobienie dziecka umożliwia włączenie do rodziny dziecka, które nie jest spokrewnione ani z ojcem, ani z matką. Tego rodzaju rozwiązanie bardzo często jest alternatywą dla par, które nie mogą lub nie chcą mieć własnych dzieci. W niektórych sytuacjach, na przykład tragicznego wypadku, pozwala także na oficjalne zaopiekowanie się dzieckiem, które straciło rodziców.

Co to jest adopcja?

Adopcja, zwana też przysposobieniem z punktu widzenia prawnego oznacza przyjęcie do rodziny osoby obcej, w postaci przybrania dziecka za swoje.

Może ona zostać dokonana jedynie w stosunku do osoby małoletniej i tylko dla jej dobra. Dodać trzeba, że wymaganie małoletności powinno być spełnione w dniu złożenia wniosku o przysposobienie, zaś między przysposabiającym a przysposobionym powinna istnieć odpowiednia różnica wieku.

Co to oznacza?

Przyjmuje się, że powinna ona być taka, jaka normalnie zachodzi między rodzicami a dziećmi, a więc stwarzająca warunki najbardziej zbliżone do istniejących w rodzinach naturalnych. Możliwość adopcji dziecka przez człowieka w zaawansowanym wieku Sądy uznają za uzasadnione wówczas, gdy między nimi zostały wcześniej już nawiązane trwałe więzy uczuciowe. Wszystko jednak zależy od uznania Sądu oraz okoliczności indywidualnej sprawy. Zaznaczyć jednak trzeba, że niedopuszczalne jest dokonanie adopcji, jeżeli pomiędzy jego stronami nie występuje różnica wieku lub też przysposabiający jest młodszy od przysposobionego.

Kto może dokonać adopcji?

Dokonać przysposobienia, może tylko osoba, która spełnia ściśle określone warunki. Musi ona:

posiadać pełną zdolność do czynności prawnych,
wykazywać się kwalifikacjami osobistymi, które uzasadniają przekonanie, że będzie należycie wywiązywała się z obowiązków przysposabiającego,
posiada opinię kwalifikacyjną oraz świadectwo ukończenia szkolenia organizowanego przez specjalny ośrodek adopcyjny.

Adopcja przez małżeństwo

Adoptować wspólnie mogą tylko małżonkowie. Adopcja ma skutki przysposobienia wspólnego także wtedy, gdy osoba adoptowana przez jednego z małżonków zostaje następnie przysposobiona przez drugiego z nich. Sąd opiekuńczy może na wniosek przysposabiającego orzec, że adopcja ma skutki przysposobienia wspólnego, jeżeli przysposabiający był małżonkiem osoby, która wcześniej dziecko adoptowała, a małżeństwo ustało przez śmierć małżonka, który już dokonał przysposobienia.

Adopcja przez jednego z małżonków, nie może nastąpić bez zgody drugiego małżonka, chyba że ten nie ma zdolności do czynności prawnych albo że porozumienie się z nim napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody

W jaki sposób przeprowadzić adopcję?

Adopcję można przeprowadzić tylko i wyłącznie na drodze sądowej. Postępowanie adopcyjne wszczyna się na wniosek przysposabiającego Należy go złożyć w Sądzie opiekuńczym, czyli rejonowym właściwym dla osoby przysposabiającego lub osoby mającej być przysposobioną.

Postanowienie orzekające przysposobienie staje się skuteczne dopiero po uprawomocnieniu się. Sąd opiekuńczy nie może go już zmienić ani uchylić.

Czy do adopcji wymagana jest zgoda przysposabianego?

Do przysposobienia potrzebna jest zgoda przysposabianego, jeżeli ukończył on trzynaście lat. W przypadku, gdy dziecko jest młodsze, wówczas Sąd opiekuńczy powinien dokonać jego uprzedniego wysłuchania, pod warunkiem, że może ono pojąć znaczenie przysposobienia. Wyjątkowo Sąd opiekuńczy może orzec przysposobienie bez przeprowadzenia przedmiotowych czynności, jeżeli:

przysposobiony nie jest on zdolny do wyrażenia zgody,

lub

gdy z oceny stosunku między przysposabiającym a przysposabianym wynika, że uważa się on za dziecko przysposabiającego, a żądanie zgody lub wysłuchanie byłoby sprzeczne z jego dobrem.

Czy do adopcji wymagana jest zgoda rodziców?

Co do zasady, do przysposobienia jest potrzebna zgoda rodziców dziecka. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy:

zostali oni pozbawieni władzy rodzicielskiej,
są nieznani,
porozumienie się z nimi napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody.

Sąd opiekuńczy może także, ze względu na szczególne okoliczności, orzec przysposobienie mimo braku zgody rodziców, których zdolność do czynności prawnych jest ograniczona, a odmowa zgody jest oczywiście sprzeczna z dobrem dziecka.

Zgoda rodziców na przysposobienie dziecka nie może być wyrażona wcześniej niż po upływie sześciu tygodni od dnia jego narodzin.

Jeżeli dziecko pozostaje pod opieką, do przysposobienia potrzebna jest zgoda opiekuna. Pomimo jej braku może dojść do adopcji, jeżeli wymaga tego dobro dziecka.

Blankietowa zgoda na przysposobienie

Możliwe jest wyrażenie przez rodziców dziecka tzw. blankietowej zgody na przysposobienie dziecka w przyszłości. Następuje to bez wskazania osoby, która dziecko ma adoptować. Wyraża się ją przed Sądem opiekuńczym. Na skutek takiej zgody rodzicom przestaje przysługiwać władza rodzicielska oraz tracą oni prawo do kontaktów z dzieckiem.

Może ona zostać odwołana jedynie przez oświadczenie złożone przed Sądem opiekuńczym, nie później jednak niż przed wszczęciem sprawy o przysposobienie.

Dodać trzeba, że Sąd może zastosować przepisy o przysposobieniu za zgodą blankietową również wtedy, gdy rodzice dziecka są nieznani albo nie żyją.

Zgoda ze wskazaniem osoby przez rodziców

Rodzice dziecka mogą również wskazać osobę, która ma adoptować ich dziecko. Może to jednak dotyczyć tylko i wyłącznie takich osób, jak:

małżonek,
krewny.

Przysposobienie pasierba

Możliwe jest także przysposobienie dziecka małżonka, czyli pasierba. Jeżeli jeden z małżonków adoptował dziecko drugiego małżonka, władza rodzicielska przysługuje obojgu małżonkom wspólnie. Małżonek, którego dziecko zostało adoptowane przez drugiego małżonka, nie traci władzy rodzicielskiej, nie ustają też prawa i obowiązki adoptowanego dziecka wobec krewnych tego małżonka.

Przysposobienie niepełne

Polskie prawo przewiduje także możliwość dokonania tzw. adopcji niepełnej. Na żądanie przysposabiającego i za zgodą osób, których zgoda jest do przysposobienia potrzebna, Sąd opiekuńczy może orzec, że skutki przysposobienia polegać będą wyłącznie na powstaniu stosunku między przysposabiającym a przysposobionym. Jednakże i w tym wypadku skutki adopcji rozciągają się na zstępnych przysposobionego. Jedyne różnice w stosunku do przysposobienia pełnego polegają na tym, że:

skutki przysposobienia niepełnego nie rozciągają się na krewnych adoptującego,
nie ustają prawa i obowiązki przysposobionego wynikające z pokrewieństwa względem jego krewnych, jak również prawa i obowiązki tych krewnych względem niego.

Jakie są skutki prawne adopcji?

Do najważniejszych skutków prawnych przysposobienia należą:

powstanie między przysposabiającym a przysposobionym takiego stosunku, jak między rodzicami a dziećmi,
przysposobiony nabywa prawa i obowiązki wynikające z pokrewieństwa w stosunku do krewnych przysposabiającego,
ustają prawa i obowiązki przysposobionego wynikające z pokrewieństwa względem jego krewnych, jak również prawa i obowiązki tych krewnych względem niego,
jego skutki rozciągają się na zstępnych przysposobionego,
ustaje dotychczasowa władza rodzicielska lub opieka nad przysposobionym.

Kiedy można rozwiązać adopcję?

Z ważnych powodów zarówno przysposobiony, jak i przysposabiający mogą żądać rozwiązania stosunku przysposobienia przez Sąd.

Rozwiązanie adopcji nie jest jednak dopuszczalne:

jeżeli wskutek tego miałoby ucierpieć dobro małoletniego dziecka,
po śmierci przysposobionego lub przysposabiającego, chyba że ten ostatni zmarł po wszczęciu sprawy o rozwiązanie stosunku adopcyjnego. W takim wypadku, na miejsce przysposabiającego w procesie wstępuje kurator ustanowiony przez Sąd,
w przypadku, gdy przed Sądem opiekuńczym na jej dokonanie wyrazili zgodę rodzice przysposobionego bez wskazania osoby przysposabiającego

Skutki prawne rozwiązania adopcji

Z chwilą rozwiązania stosunku przysposobienia ustają jego skutki. Jeżeli rozwiązanie nastąpiło po śmierci przysposabiającego, uważa się, że skutki przysposobienia ustały z chwilą jego śmierci.

Zaznaczyć trzeba, że powództwo o rozwiązanie przysposobienia może wytoczyć także prokurator.

Radosław Klonowski

wspólnik zarządzający Kancelarii Prawnej Klonowski & Marek sp.k.

rozwody, podziały majątku i sprawy rodzinne

Kancelaria prawna Klonowski

tel. +48 22 300 89 89

kom. +48 794 470 000

kom. +48 882 200 100

SMS24: +48 608 500 100

Odwiedź nas w mediach społecznościowych

Polityka prywatności | RODO