od 2001 dla Was

bo każdy ma prawo do najlepszej obrony swych praw

Powrót do strony głównej

Powrót do artykułów

17 czerwca 2022

Jakie są prawa i obowiązki małżonków?

Strony każdego związku małżeńskiego mają wobec siebie nawzajem szereg obowiązków. Ich niewypełnianie może mieć daleko idące konsekwencje i prowadzić nawet do rozwodu.

Małżeństwo a prawa i obowiązki

Na wstępie podkreślić trzeba, że małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie. Ich katalog zawarty jest w przepisach Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Jakie są obowiązki małżonków?

Do najważniejszych obowiązków małżeńskich należy:

prowadzenie wspólnego pożycia,
udzielanie sobie wzajemnej pomocy
zachowanie wobec siebie wierności,
wzajemne współdziałanie dla dobra rodziny, którą małżonkowie przez swój związek założyli.

Wspólne pożycie

Prowadzenie wspólnego pożycia jest głównym obowiązkiem małżeńskim. Na pojęcie to składa się utrzymywanie przez małżonków ścisłych więzi o charakterze duchowym, fizycznym i gospodarczym.

Co znaczą poszczególne elementy?

Zdaniem Sądu Najwyższego, wspólnota duchowa polega na wzajemnym pozytywnym stosunku uczuciowym małżonków, szacunku, zaufaniu, szczerości, lojalności, wyrozumiałości, na respektowaniu osobistych cech małżonka, uwzględnieniu jego osobistych potrzeb oraz gotowości do ustępstw oraz kompromisów.

Więź fizyczna polega na utrzymywaniu współżycia płciowego, które jest uwarunkowane wiekiem oraz stanem zdrowia fizycznego i psychicznego każdego z małżonków.

Z kolei wspólnota gospodarcza obejmuje wspólne prowadzenie przez małżonków gospodarstwa domowego, wspólne zamieszkanie, wzajemne zaspokajanie potrzeb ekonomicznych oraz posiadanie wspólnego majątku.

Wzajemna pomoc

Udzielanie sobie wzajemnie przez małżonków pomocy ma służyć przede wszystkim dobru założonej przez nich rodziny. Obejmuje ona w szczególności pomoc w gospodarstwie domowym i wychowywaniu dzieci, jak również wspieranie małżonka w podjętych przez niego decyzjach i działaniach. Ma ono wymiar zarówno moralny, jak i czysto fizyczny, na przykład w postaci wypełniania obowiązków domowych.

Wierność

Obowiązek wierności polega przede wszystkim ich fizycznej i duchowej wspólności współmałżonków, z oczywistym wykluczeniem udziału osób trzecich. Oznacza to, że każdy z małżonków jest zobowiązany powstrzymać się od nie tylko od takiego postępowania wobec osoby trzeciej, które jest cudzołóstwem, a więc polega na kontakcie fizycznym o charakterze seksualnym, ale także takiego, które jedynie stwarza jego pozory lub w inny sposób wykracza poza granice przyjętej normalnie obyczajowości i przyzwoitości.

Wzajemne współdziałanie dla dobra rodziny

Małżonkowie są obowiązani wzajemnie współdziałać dla dobra rodziny, którą założyli. Oznacza to przede wszystkim, iż powinni wspólnie rozstrzyga o wszystkich jej istotnych sprawach. Gdy jednak nie mogą dojść do porozumienia w tym przedmiocie, wówczas każdy z nich może zwrócić się o rozstrzygnięcie takiej sprawy do Sądu, którego orzeczenie ma wówczas charakter bezwzględnie wiążący.

Oboje małżonkowie obowiązani są także przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny. Każdy z nich powinien to czynić według swych sił oraz możliwości zarobkowych i majątkowych. Tym samym, nie chodzi o rzeczywiste zarobki, ale takie, które osiągać powinni przy wykorzystaniu wszystkich swoich umiejętności oraz możliwości.

Warto dodać, że w małżeństwie obowiązuje zasada równej stopy życiowej małżonków. Co oznacza, że mają oni prawo do życia na tym samym poziomie, bez względu na to, jakie każdy z nich osiąga dochody. Podkreślić także trzeba, że przyczynianie się do zaspokajania potrzeb rodziny nie zawsze musi mieć formę finansową. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym.

Co zrobić, jeśli jeden z małżonków nie wypełnia tego obowiązku?

W takiej sytuacji drugi małżonek może zwrócić się do Sądu w formie pozwu, aby ten nakazał, ażeby wynagrodzenie za pracę albo inne należności przypadające temu małżonkowi były w całości lub w części wypłacane do rąk drugiego małżonka.

Musisz wiedzieć, że taki nakaz, zachowuje moc mimo ustania po jego wydaniu wspólnego pożycia małżonków. Sąd może jednak na wniosek każdego z małżonków nakaz ten zmienić albo uchylić.

Jakie są prawa małżonków?

Do najważniejszych praw, jakie posiadają strony związku małżeńskiego, należą:

prawo noszenia nazwiska małżonka,
prawo zamieszkiwania w mieszkaniu przysługującym jednemu z małżonków,
prawo do pobierania w razie przemijającej przeszkody należności przypadającej jednemu z małżonków.

Nazwisko

O nazwisku, które każdy z małżonków będzie nosił po zawarciu małżeństwa, decyduje jego oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. Oświadczenie to może być złożone bezpośrednio po zawarciu małżeństwa albo jeszcze przed sporządzeniem zaświadczenia stwierdzającego brak okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa.

Małżonkowie mogą nosić wspólne nazwisko będące dotychczasowym nazwiskiem jednego z nich. Każdy z nich może również zachować swoje dotychczasowe nazwisko albo połączyć z nim dotychczasowe nazwisko drugiego małżonka. Musisz jednak pamiętać, że nazwisko utworzone w wyniku takiego połączenia nie może składać się z więcej niż dwóch członów.

Jeżeli natomiast, oświadczenie w sprawie nazwiska w ogóle nie zostanie złożone, wówczas każdy z małżonków zachowuje swoje dotychczasowe nazwisko.

Zamieszkiwanie

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, jeżeli prawo do mieszkania przysługuje tylko jednemu małżonkowi, drugi z nich jest uprawniony do korzystania z niego w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Zasadę tę stosuje się odpowiednio do przedmiotów urządzenia domowego.

Dodać trzeba, że prawo to przysługuje małżonkowi do czasu ustania albo unieważnienia małżeństwa lub orzeczenia separacji lub rozwodu.

Pobieranie w razie przemijającej przeszkody należności

Musisz wiedzieć, że w razie przemijającej przeszkody, która dotyczy jednego z małżonków pozostających we wspólnym pożyciu, drugi z nich może za niego działać w sprawach zwykłego zarządu. W szczególności może on bez pełnomocnictwa pobierać przypadające należności, chyba że sprzeciwia się temu małżonek, którego przeszkoda dotyczy. Względem osób trzecich sprzeciw jest skuteczny, jeżeli był im wiadomy.

Odpowiedzialność współmałżonków za zobowiązania

Zawarcie związku małżeńskiego powoduje, że obie jego strony są odpowiedzialne solidarnie za zobowiązania zaciągnięte przez jedną z nich w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny.

Jednakże, z ważnych powodów Sąd może na żądanie jednego z małżonków postanowić, że za przedmiotowe zobowiązania odpowiedzialny jest tylko ten z nich, który je zaciągnął. Postanowienie to może być w każdym czasie uchylone w razie, gdy nastąpi zmiana okoliczności.

Dodać trzeba, że wyłączenie odpowiedzialności solidarnej jest skuteczne wobec osób trzecich, jeżeli było im wiadome.

Radosław Klonowski

wspólnik zarządzający Kancelarii Prawnej Klonowski & Marek sp.k.

rozwody, podziały majątku i sprawy rodzinne

Kancelaria prawna Klonowski

tel. +48 22 300 89 89

kom. +48 794 470 000

kom. +48 882 200 100

SMS24: +48 608 500 100

Odwiedź nas w mediach społecznościowych

Polityka prywatności | RODO