od 2001 dla Was

bo każdy ma prawo do najlepszej obrony swych praw

Powrót do strony głównej

Powrót do artykułów

17 czerwca 2022

Pochodzenie dziecka – ustalenie i zaprzeczenie macierzyństwa

Wbrew pozorom kwestie związane z macierzyństwem, są równie skomplikowane, jak z ojcostwem. Również i w tym wypadku może zachodzić konieczność zarówno ustalenia, jak i zaprzeczenia macierzyństwa. Na czym to polega i kiedy jest niezbędne? Przeczytajcie artykuł!

Co to jest macierzyństwo?

Z punktu widzenia prawnego macierzyństwo to stosunek prawny, który łączy kobietę oraz jej dziecko.

Na początku zaznaczmy, że w polskim prawie istnieje domniemanie, że matką dziecka jest kobieta, która je urodziła. Oznacza to, że w świetle prawa, samo macierzyństwo powstaje dopiero z chwilą przyjścia dziecka na świat, a nie z momentem poczęcia.

Ustalenie macierzyństwa

Choć wydaje się, że kwestia macierzyństwa jest sprawą poniekąd oczywistą, to jednak nie zawsze tak jest. Są bowiem sytuacje, w których istnieje konieczność ustalenia, od jakiej matki pochodzi dziecko.

Kiedy konieczne jest ustalenie macierzyństwa?

Ustalenia macierzyństwa można żądać w dwóch sytuacjach:

jeżeli według sporządzonego aktu urodzenia dziecko pochodzi od nieznanych rodziców,
doszło do zaprzeczenia macierzyństwa kobiety wpisanej w akcie urodzenia dziecka jako jego matka.

Kto może wnieść o ustalenie macierzyństwa?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, powództwo o ustalenie macierzyństwa może wytoczyć dziecko przeciwko matce. Możliwe jest to także po jej śmierci, jednak w takim wypadku pozew może zostać skierowany przeciwko kuratorowi ustanowionemu specjalnie do tej czynności przez Sąd opiekuńczy. W przypadku bezpotomnej śmierci dziecka postępowanie umarza się. Jeżeli jednak dziecko pozostawiło zstępnych, postępowanie podlega zawieszeniu, ci zaś mogą w ciągu sześciu miesięcy wnieść o podjęcie postępowania. Również matka może wystąpić o ustalenie macierzyństwa przeciwko dziecku. W razie jego śmierci, w zastępstwie także występuje kurator.

Do kiedy można wystąpić z powództwem o ustalenie macierzyństwa?

Wystąpienie z powództwem o ustalenie macierzyństwa przez matkę jest ograniczone wiekiem dziecka. Nie jest ono bowiem dopuszczalne po osiągnięciu przez nie pełnoletniości. Jeżeli dziecko zmarło przed tym czasem, wówczas matka może wnieść w takiej sprawie pozew jedynie do dnia, w którym dziecko osiągnęłoby wiek dorosły.

Zaprzeczenie macierzyństwa

Zgodnie z obowiązującymi przepisami zaprzeczenia macierzyństwa można żądać jeżeli w akcie urodzenia jest wpisana jako matka kobieta, która dziecka nie urodziła.

Kto może wnieść o zaprzeczenie macierzyństwa?

Powództwo o zaprzeczenie macierzyństwa może wytoczyć:

dziecko przeciwko kobiecie wpisanej w akcie urodzenia jako jego matka, a jeżeli kobieta ta nie żyje – przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez Sąd opiekuńczy,
matka przeciwko kobiecie wpisanej w akcie urodzenia dziecka jako jego matka i przeciwko dziecku, a jeżeli kobieta ta nie żyje – przeciwko dziecku,
kobieta wpisana w akcie urodzenia dziecka jako jego matka przeciwko dziecku.

Z kolei mężczyzna, którego ojcostwo zostało ustalone z uwzględnieniem macierzyństwa kobiety wpisanej w akcie urodzenia dziecka jako jego matka, może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie macierzyństwa przeciwko dziecku i tej właśnie kobiecie, a jeżeli ona nie żyje – przeciwko dziecku.

Do kiedy można wystąpić z powództwem o zaprzeczenie macierzyństwa?

Musisz wiedzieć, że możliwość wytoczenia powództwa o zaprzeczenie macierzyństwa jest ograniczone czasowo.

I tak:

matka albo kobieta wpisana w akcie urodzenia dziecka jako jego matka może wytoczyć powództwo w ciągu roku od dnia sporządzenia tego dokumentu,
mężczyzna, wskazany w poprzednim akapicie może wnieść taki pozew w ciągu roku od dnia, w którym dowiedział się, że kobieta wpisana w akcie urodzenia nie jest matką dziecka, nie później jednak niż do dnia osiągnięcia przez nie pełnoletniości.
dziecko po osiągnięciu pełnoletniości może wytoczyć powództwo w ciągu roku od dnia, w którym dowiedziało się, że nie pochodzi od kobiety wpisanej w akcie urodzenia jako jego matka. Jeżeli dziecko dowiedziało się o tej okoliczności przed dniem osiągnięcia pełnoletniości, termin do wytoczenia powództwa biegnie od dnia w którym osiągnęło wiek dorosły.

Zaprzeczenie macierzyństwa nie jest dopuszczalne po śmierci dziecka, chyba że doszło do tego dopiero po wszczęciu postępowania. W razie śmierci dziecka, które wytoczyło powództwo, zaprzeczenia macierzyństwa mogą dochodzić jego zstępni.

Do jakiego Sądu można wnieść pozew o ustalenie lub zaprzeczenie macierzyństwa?

Powództwo o ustalenie lub zaprzeczenie macierzyństwa można wytoczyć zgodnie z ogólną właściwością miejscową, czyli do Sądu rejonowego, w którego okręgu pozwany ma miejsce zamieszkania lub według właściwości przemiennej, a więc według miejsca zamieszkania osoby, która wytacza powództwo.

Dodać trzeba, że osoba występująca z takim pozwem jest zwolniona od kosztów sądowych.

Legitymacja prokuratorska

Powództwo o ustalenie lub zaprzeczenie macierzyństwa może wytoczyć także prokurator, jeżeli wymaga tego dobro dziecka lub ochrona interesu społecznego. Jeżeli dziecko zmarło przed osiągnięciem pełnoletniości, prokurator może wystąpić z pozwem do dnia, w którym taki skutek by nastąpił. Jeżeli dziecko zmarło po osiągnięciu pełnoletniości, wytoczenie powództwa przez prokuratora jest niedopuszczalne.

Radosław Klonowski

wspólnik zarządzający Kancelarii Prawnej Klonowski & Marek sp.k.

rozwody, podziały majątku i sprawy rodzinne

Kancelaria prawna Klonowski

tel. +48 22 300 89 89

kom. +48 794 470 000

kom. +48 882 200 100

SMS24: +48 608 500 100

Odwiedź nas w mediach społecznościowych

Polityka prywatności | RODO