Kancelaria Klonowski » Postępowanie upadłościowe mimo braku majątku

Ogłoszenie upadłości konsumenckiej może nastąpić w sytuacji, w której dłużnik popadł w takie długi, iż nie jest w stanie ich spłacać. W większości wypadków jednak osoby takie dysponują mimo wszystko jakimś majątkiem. A co w sytuacji, gdy takiego majątku w ogóle nie ma? Jak wpływa to na możliwość ogłoszenia upadłości konsumenckiej?

Czy brak majątku stanowi przeszkodę w złożeniu wniosku o upadłość konsumencką?

Warunkiem złożenia przez dłużnika wniosku o upadłość konsumencką jest jednoczesne zaistnienie dwóch okoliczności:

musi on pozostawać w stanie niewypłacalności, co oznacza, że co najmniej od trzech miesięcy nie jest w stanie regulować swoich zobowiązań wobec wierzycieli,
nie może prowadzić działalności gospodarczej lub zawodowej.

Przepisy obowiązującego prawa nie stawiają żadnych dodatkowych wymogów wobec dłużnika, niż te, które zostały opisane powyżej. Tym samym, jego stan majątkowy nie ma żadnego znaczenia dla możliwości wystąpienia o ogłoszenie upadłości.

Oznacza to, że wniosek o ogłoszenie upadłości może zostać złożony gdy dłużnik:

nie posiada żadnego majątku,
nie dysponuje jakimkolwiek źródłem dochodu, w tym nie ma możliwości podjęcia pracy,
osiąga dochód tak niski, że wystarcza mu on jedynie na pokrycie niezbędnych potrzeb życiowych,
doprowadził do niewypłacalności z własnej winy.

Brak majątku a konsumenckie postępowanie upadłościowe

W świetle powyższego, skoro więc wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej składa dłużnik, który nie dysponuje żadnym majątkiem, wówczas Sąd dokonuje weryfikacji prawdziwości zawartych w nim danych. Jeżeli okaże się, że są one wiarygodne, wówczas wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości oraz wyznacza syndyka.

Dalej postępowanie upadłościowe, toczy się zwykłym trybem i poza pewnymi odstępstwami nie różni się od tego, które jest prowadzone wobec upadłego dysponującego majątkiem.

W pierwszym rzędzie syndyk ustala składniki i wartość masy upadłości, a więc majątku i dochodów upadłego oraz sporządza listę wierzytelności. Dokonuje on dokładnego sprawdzenia, czy upadły rzeczywiście nie posiada żadnych aktywów.

Ponieważ upadły nie posiada żadnego majątku, pomija się etap postępowania likwidacyjnego polegający na sporządzeniu przez syndyka planu likwidacyjnego i przeprowadzeniu procesu sprzedaży majątku dłużnika, w celu zasilenia funduszy masy upadłościowej.

Procedura upadłościowa nie wkracza również w swoją następną fazę, a mianowicie nie dochodzi do ustalenia przez Sąd planu spłaty wierzycieli. Syndyk bowiem, na podstawie dokonanej uprzednio analizy sytuacji majątkowej upadłego, informuje Sąd, że czynność taka nie ma racji bytu, gdyż dłużnik i tak nie będzie w stanie go wykonać. Plan spłaty jest jednak ustalany, jeśli upadły pomimo braku majątku uzyskuje jednak bieżące dochody, na przykład ze stosunku pracy i jest w stanie dokonywać z nich spłat swoich zobowiązań wobec wierzycieli.

Sąd zapoznaje się ze stanowiskiem syndyka i dokonuje umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli pod warunkiem, że osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach tego planu. Wydanie takiego orzeczenia poprzedza dokładna analiza przeprowadzana prze Sąd w zakresie nie tylko aktualnego stanu majątkowego upadłego, ale także jego możliwości zarobkowych i widoków na przyszłość. Niewątpliwie brak jakiegokolwiek majątku, połączony z brakiem zarobków i źródeł dochodów, wywołany obiektywną przyczyną, na przykład stanem zdrowia, stanowi przesłankę do uznania przez Sąd, że stan ten ma charakter trwały, co w pełni uzasadnia dokonanie umorzenia jego zobowiązań. Musisz wiedzieć, że Sąd obciąża Skarb Państwa kosztami postępowania upadłościowego tymczasowo pokrytymi przez Skarb Państwa, w tym wynagrodzeniem syndyka. Oznacza to, że upadły ich nie poniesie, a więc dla niego następuje skutek umorzenia.

Jak wspomniałem wcześniej, jeżeli pomimo braku majątku, dłużnik jednak uzyskuje bieżące dochody, wówczas Sąd nie dokonuje takiego umorzenia, a osiągane przez upadłego dochody będą przeznaczane na regulowanie zobowiązań w ramach planu spłaty wierzycieli.

W sytuacji, w której niezdolność do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli wynikająca z osobistej sytuacji upadłego nie ma charakteru trwałego i istnieje prawdopodobieństwo, iż dłużnik odzyska równowagę finansową uzyskując dochody, wówczas Sąd umarza zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli. Jednak tylko pod warunkiem, że w terminie pięciu lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadły ani żaden z wierzycieli nie złoży wniosku o ustalenie planu spłaty wierzycieli, który byłby zasadny. Rozumieć przez to należy sytuację, w której Sąd mógłby uznać, że ustała niezdolność upadłego do dokonywania jakichkolwiek spłat, co stanowiłoby podstawę do uchylenia postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli i w efekcie ustalenia planu spłaty wierzycieli.

Podkreślić trzeba, że w przedmiotowym okresie upadły nie może dokonywać czynności prawnych, dotyczących majątku, które mogłyby pogorszyć jego sytuację majątkową. Musi on także składać Sądowi coroczne sprawozdania ze swojej sytuacji majątkowej i zawodowej. Dokonanie zakazanych czynności lub niezłożenie sprawozdania powoduje uchylenie postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego.

Koszty postępowania upadłościowego a brak majątku

Co do zasady, koszty postępowania upadłościowego pokrywane są z majątku dłużnika. Jeśli ten go nie posiada, są one tymczasowo pokrywane przez Skarb Państwa. Koszty te, jeżeli nie zostaną zaspokojone przez dłużnika w toku postępowania upadłościowego, zostają uwzględnione w planie spłaty wierzycieli. Jeśli dłużnik nie ma żadnych szans na wywiązanie się z niego, Sąd upadłościowy obciąża nimi Skarb Państwa.

Brak majątku a postępowanie upadłościowe prowadzone w zwykłym trybie

O ile brak majątku u dłużnika nie stanowi żadnej przeszkody do ogłoszenia upadłości konsumenckiej, to zupełnie inaczej jest w przypadku upadłości w trybie zwykłym. W przypadku bowiem tego postępowania, brak majątku stanowi podstawę do obligatoryjnego oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Zgodnie z przepisami ustawy Prawo upadłościowe - Sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów.

Sąd z kolei może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości w razie stwierdzenia, że majątek dłużnika jest obciążony hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską w takim stopniu, że pozostały jego majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania.

Reasumując - brak majątku nie stanowi żadnej przeszkody do ogłoszenia upadłości dłużnika oraz przeprowadzenia postępowania upadłościowego. Skutkiem takiej sytuacji jest jednak znaczące skrócenie czasu jego trwania, gdyż pomijany jest jego znaczący etap w postaci likwidacji aktywów, a nawet ustalenia planu spłaty wierzycieli. Dłużnik także nie ponosi jego kosztów, którymi obciążany jest Skarb Państwa.

Radosław Klonowski

wspólnik zarządzający Kancelarii Prawnej Adwokatów i Radców Prawnych Klonowski & Marek sp.k.

upadłość konsumencka, układ konsumencki, upadłość przedsiębiorcy, sprawy restrukturyzacyjne i upadłościowe

Kancelaria prawna Klonowski

tel. +48 22 300 89 89

kom. +48 794 470 000

kom. +48 882 200 100

SMS24: +48 608 500 100

od 2001 dla Was

bo każdy ma prawo do najlepszej obrony swych praw

Postępowanie upadłościowe mimo braku majątku