Kancelaria Klonowski » Wspólny wniosek małżonków o upadłość

Żaden przepis obowiązującego prawa nie przewiduje możliwości złożenia wspólnego wniosku o upadłość konsumencką przez oboje współmałżonków. Istnieje jednak możliwość łącznego rozpoznania takich spraw przez Sąd. Sama upadłość którejkolwiek ze stron związku małżeńskiego wywiera wpływ na cały majątek wspólny.

Ustrój majątkowy małżeński

Zawarcie związku małżeńskiego powoduje, co do zasady, powstanie pomiędzy jego stronami ustawowej wspólności majątkowej. Następuje to z mocy samego prawa, nie wymaga więc dokonywania jakichkolwiek czynności prawnych.

Małżeńska wspólność ustawowa obejmuje wszelkie przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania małżeństwa przez oboje małżonków lub też tylko przez jednego z nich.

Na majątek osobisty każdego z małżonków, składają się przede wszystkim te wszelkie dobra, które nabył on przed wstąpieniem w związek małżeński, a także te, które otrzymał na podstawie dziedziczenia lub darowizny.

W najbardziej klasycznym układzie majątek małżonków obejmuje trzy różne masy: będącą przedmiotem wspólności oraz dwa odrębne majątki osobiste każdego z nich. Wspólność małżeńska ma charakter współwłasności łącznej, a więc ma charakter bezudziałowy. Żaden z małżonków nie dysponuje więc wyraźnie określonym oraz wyodrębnionym udziałem w majątku wspólnym. Zgodnie obowiązującymi przepisami prawa, w czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może on również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku.

Wszystkie te zasady przestają obowiązywać, z chwilą ogłoszenia upadłości konsumenckiej jednego lub obojga współmałżonków.

Ogłoszenie upadłości konsumenckiej obojga współmałżonków

Podstawy do ogłoszenia upadłości konsumenckiej obojga współmałżonków są takie same, jak w przypadku każdego innego dłużnika, a więc:

muszą oni znajdować się w stanie niewypłacalności,
nie mogą prowadzić działalności gospodarczej.

Wspólny wniosek o upadłość

Zaznaczyć przy tym trzeba, że żaden przepis obowiązującego prawa nie przewiduje możliwości złożenia przez małżonków wspólnego wniosku o ogłoszenie upadłości. Co do zasady więc nie jest możliwe złożenie jednego wniosku o ogłoszenie upadłości więcej niż jednego dłużnika, a więc i obydwojga współmałżonków.

Jakie jest więc wyjście z takiej sytuacji?

Aby zamysł małżonków o wspólnym rozpoznaniu ich spraw mógł się ziścić, powinni oni złożyć dwa oddzielne wnioski o ogłoszenie upadłości, wnosząc jednocześnie o połączenie ich do wspólnego rozpoznania.

Podstawa prawna do takiego rozwiązania znajduje się w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z nim bowiem Sąd może zarządzić połączenie kilku oddzielnych spraw toczących się przed nim w celu ich łącznego rozpoznania lub także rozstrzygnięcia, jeżeli są one ze sobą w związku. Za takim rozwiązaniem przemawia również ogólna, doktrynalna zasada ekonomiki procesowej oraz szybkości postępowania. Stanowią one, że Sąd powinien dążyć do jak najszybszego zakończenia sprawy w celu ograniczenia jej kosztów oraz przeciwdziałać przewlekłości postępowania.

Dodać trzeba, że w sprawie połączenia spraw do wspólnego rozpoznania Sąd wydaje postanowienie, na które nie przysługuje środek odwoławczy w postaci zażalenia. Tym samym, następuje to w drodze arbitralnej decyzji Sądu, na którą strony nie mają żadnego wpływu.

W tym miejscu zaznaczyć trzeba, że decyzja Sądu ma charakter tylko i wyłącznie techniczno – procesowy. Z punktu widzenia prawnego połączone sprawy nadal mają charakter samodzielny. Odrębność ta polega na tym, że Sąd będzie analizował sytuację prawną i faktyczną każdego z małżonków z osobna. Przesłanki do ogłoszenia upadłości każdego z nich będą badane oddzielnie i niezależnie od sytuacji drugiego małżonka. Może więc się zdarzyć, że tylko jeden z małżonków spełni ustawowe warunki ogłoszenia upadłości, a wówczas Sąd ogłosi upadłość tylko i wyłącznie w stosunku do niego. W takiej sytuacji, wniosek drugiego małżonka zostanie oddalony.

Skutki prawne ogłoszenia upadłości obojga współmałżonków

W przypadku ogłoszenia upadłości przez oboje małżonków cały ich majątek wspólny oraz majątki osobiste wchodzą do masy upadłości. Tym samym zarząd nad nimi obejmuje syndyk, a małżonkowie tracą nad nim kontrolę. Następnie przeprowadzany jest proces ich likwidacji w celu zdobycia funduszy na zaspokojenie wierzycieli.

Ogłoszenie upadłości konsumenckiej jednego ze współmałżonków

Z dniem ogłoszenia upadłości jednego z małżonków powstaje między małżonkami pełna rozdzielność majątkowa.

Ogłoszenie upadłości jednego z małżonków, jeżeli pozostawali oni w ustroju wspólności majątkowej, ma także ten skutek, iż ich majątek wspólny wchodzi do masy upadłości, a jego podział jest niedopuszczalny. Dotyczy to zarówno sytuacji, gdy upadłość ogłaszana jest względem przedsiębiorcy, jak i konsumenta. Takie rozwiązanie oznacza, że małżonek upadłego, swoim udziałem w majątku wspólnym, ponosi pełną odpowiedzialność za zobowiązania współmałżonka wobec jego wierzycieli. Do masy upadłości wchodzi także majątek osobisty upadłego, zaś poza nią pozostaje taki majątek należący do drugiego małżonka.

Musisz wiedzieć, że małżonek upadłego może dochodzić w postępowaniu upadłościowym należności z tytułu udziału w majątku wspólnym, zgłaszając tę wierzytelność syndykowi za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe.

W kontekście powyższego, wskazać trzeba, że istnieje domniemanie prawne, na podstawie którego przyjmuje się, iż majątek wspólny powstały w okresie prowadzenia przedsiębiorstwa przez upadłego został nabyty ze środków pochodzących z dochodów tego przedsiębiorstwa.

Do masy upadłości nie wchodzą przedmioty służące wyłącznie małżonkowi upadłego do prowadzenia działalności gospodarczej lub zawodowej, choćby były objęte majątkową wspólnością małżeńską. Wyjątek stanowią przedmioty majątkowe nabyte do majątku wspólnego w ciągu dwóch lat przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Ponieważ majątek wspólny wchodzi do masy upadłości, to prawo zarządu nim spoczywa na syndyku. Tym samym, także wobec współmałżonka osoby upadłej obowiązuje zakaz dokonywania rozporządzeń oraz możliwości korzystania z mienia.

Dodać należy, iż majątek wspólny wchodzi do masy upadłości w takim stanie, w jakim się znajduje w dacie wydania przez Sąd postanowienia w przedmiocie ogłoszenia upadłości. Jeżeli małżonkowie zawarli umowę majątkową, na podstawie której doszło do rozszerzenia lub ograniczenia wspólności, to do masy upadłości wchodzi mienie w takim rozmiarze, jaki został określony w tej umowie w dacie ogłoszenia upadłości.

Ustanowienie rozdzielności majątkowej na podstawie orzeczenia sądu w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości jest bezskuteczne w stosunku do masy upadłości, chyba że pozew w tym przedmiocie został złożony co najmniej na dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Po ogłoszeniu upadłości nie można ustanowić rozdzielności majątkowej z datą wcześniejszą niż data ogłoszenia upadłości.

Zasadę tą stosuje się odpowiednio, gdy rozdzielność majątkowa powstała z mocy prawa w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w wyniku rozwodu, separacji albo ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków, chyba że pozew lub wniosek w sprawie został złożony co najmniej dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Podkreślić trzeba, że ustanowienie rozdzielności majątkowej umową majątkową jest skuteczne w stosunku do masy upadłości tylko wtedy, gdy umowa zawarta została co najmniej dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Regułę tą stosuje się odpowiednio, gdy umową majątkową dokonano ograniczenia wspólności majątkowej.

Radosław Klonowski

wspólnik zarządzający Kancelarii Prawnej Adwokatów i Radców Prawnych Klonowski & Marek sp.k.

upadłość konsumencka, układ konsumencki, upadłość przedsiębiorcy, sprawy restrukturyzacyjne i upadłościowe

Kancelaria prawna Klonowski

tel. +48 22 300 89 89

kom. +48 794 470 000

kom. +48 882 200 100

SMS24: +48 608 500 100

od 2001 dla Was

bo każdy ma prawo do najlepszej obrony swych praw

Wspólny wniosek małżonków o upadłość