od 2001 dla Was

bo każdy ma prawo do najlepszej obrony swych praw

Powrót do strony głównej

Powrót do artykułów

13 sierpnia 2022

Prawa i obowiązki upadłego w upadłości konsumenckiej

Dłużnik wobec którego ogłoszono upadłość konsumencką posiada w trakcie prowadzonego wobec niego postępowania upadłościowego określone prawa i obowiązki. Wyznaczają one ramy, w jakich może on poruszać się w ramach tej procedury.

Obowiązki upadłego

Zgodnie z przepisami ustawy Prawo upadłościowe na upadłym spoczywa cały katalog obowiązków. Mają one różną postać w zależności od etapu na którym znajduje się postępowanie upadłościowe.

Obowiązki dłużnika przy wszczęciu postępowania upadłościowego

Składając wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnik powinien podać dane w sposób wyczerpujący oraz zgodny z prawdą. Dotyczy to w szczególności okoliczności w jakich powstała jego niewypłacalność. Jeżeli zostanie ujawnione, że dane podane we wniosku o ogłoszenie upadłości są niezgodne z prawdą lub niezupełne, Sąd umorzy postępowanie upadłościowe, chyba że:

niezgodność lub niezupełność nie są istotne,
lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub humanitarnymi.

Sąd nie umorzy jednak postępowania, jeżeli umorzenie postępowania mogłoby skutkować pokrzywdzeniem wierzycieli. Na postanowienie w przedmiocie umorzenia postępowania przysługuje zażalenie.

Obowiązki dłużnika w toku postępowania upadłościowego

Przede wszystkim, w toku postępowania upadłościowego dłużnik jest zobowiązany wskazać i wydać syndykowi cały swój majątek, a także dokumenty dotyczące jego działalności, majątku oraz rozliczeń. Dotyczy to w szczególności ksiąg rachunkowych oraz innych ewidencji prowadzonych dla celów podatkowych, jak również korespondencji. Wykonanie tego obowiązku upadły potwierdza w formie oświadczenia na piśmie, które składa sędziemu-komisarzowi.

Na dłużniku ciąży także powinność udzielania sędziemu-komisarzowi i syndykowi wszelkich potrzebnych wyjaśnień dotyczących swojego majątku. Ma on również obowiązek opuścić zajmowaną nieruchomość przed jej sprzedażą oraz ściśle współpracować z sędzią-komisarzem i syndykiem.

Zaznaczyć trzeba, że upadły może uzgodnić z syndykiem czas oraz zakres korzystania z mieszkania przez upadłego i jego rodzinę. Może on także wystąpić z wnioskiem do sędziego-komisarza, o wydanie postanowienia, w którym określi on czas i zakres korzystania nieruchomości przez dłużnika.

Upadły ma obowiązek ujawnić wszelkie uzyskiwane dochody i zarobki. Wchodzą one do masy upadłości, dlatego też podlegają zajęciu przez syndyka oraz są przeznaczone na zaspokojenie wierzycieli. Do dyspozycji upadłego pozostaje jedynie kwota wolna od zajęcia, która nie wchodzi w skład masy upadłości i którą może on swobodnie rozporządzać. Zatajenie dochodów w toku upadłości konsumenckiej może skutkować umorzeniem postępowania.

Jeżeli upadły nie wskaże lub nie wyda syndykowi całego majątku, niezbędnych dokumentów lub w inny sposób nie wykonuje ciążących na nim obowiązków, Sąd, z urzędu albo na wniosek syndyka lub wierzyciela, po wysłuchaniu upadłego, syndyka, a w razie potrzeby także wierzycieli, umarza postępowanie, chyba że:

uchybienie przez upadłego ciążącym na nim obowiązkom nie jest istotne,
lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.

Sąd nie umorzy jednak postępowania, jeżeli umorzenie postępowania mogłoby skutkować pokrzywdzeniem wierzycieli. Na postanowienie w przedmiocie umorzenia postępowania przysługuje zażalenie.

Obowiązki dłużnika po zakończeniu postępowania upadłościowego

Na upadłym ciążą obowiązki również po zakończeniu postępowania upadłościowego. W czasie wykonywania planu spłaty, upadły ma obowiązek:

terminowo realizować plan spłaty wierzycieli oraz wykonywać go w ustalonej wysokości,
składać corocznie, do końca kwietnia sprawozdanie ze swojej sytuacji majątkowej i zawodowej, za poprzedni rok kalendarzowy. Powinien w nim wykazać osiągnięte przychody, spłacone kwoty oraz nabyte składniki majątkowe o wartości przekraczającej przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku za ostatni kwartał okresu sprawozdawczego, ogłoszone przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Do sprawozdania upadły dołącza kopię złożonego rocznego zeznania podatkowego,
nie dokonywać czynności prawnych, które mogłyby pogorszyć sytuację majątkową upadłego. W szczególnie uzasadnionych przypadkach Sąd, na wniosek upadłego, może wyrazić zgodę na dokonanie albo zatwierdzić dokonanie takiej czynności.

Przede wszystkim upadły nie może zaciągać dalszych kredytów i pożyczek, ani też dokonywać czynności o charakterze rozporządzającym. Nie może on przedsiębrać niczego, co zagrażałoby wykonaniu przez niego ustalonego planu spłaty wierzycieli, a w szczególności jego możliwościom regulowania rat w jego ramach.

W razie niewykonywania przez upadłego obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli sąd z urzędu albo na wniosek wierzyciela, po wysłuchaniu upadłego i wierzycieli objętych planem spłaty wierzycieli, uchyla plan spłaty wierzycieli, chyba że:

uchybienie obowiązkom jest nieznaczne,
lub dalsze wykonywanie planu spłaty wierzycieli jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.

Sąd może też przedłużyć termin spłaty wierzytelności na dalszy okres nieprzekraczający 18 miesięcy.

Uchylenie planu spłaty może także nastąpić, gdy upadły:

nie złożył w terminie sprawozdania z wykonania planu spłaty wierzycieli,
w sprawozdaniu z wykonania planu spłaty wierzycieli zataił osiągnięte przychody lub nabyte składniki majątkowe,
dokonał czynności prawnej, która może pogorszyć jego sytuację majątkową, bez uzyskania zgody sądu albo czynność ta nie została zatwierdzona przez Sąd,
ukrywał majątek lub czynność prawna upadłego została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli.

Prawa upadłego

Musisz wiedzieć, że upadły poza obowiązkami posiada również swoje prawa.

Jak już wspomniałem wcześniej, do dyspozycji upadłego z osiąganych zarobków i dochodów pozostaje kwota wolna od zajęcia, która nie wchodzi w skład masy upadłości i którą może on swobodnie rozporządzać. Tak więc pomimo ogłoszenia jego upadłości, dłużnik nie do końca traci uprawnienie do zarządzania swoim majątkiem, a syndyk nie może dokonać zajęcia pewnych kwot z przeznaczeniem na fundusze masy upadłości.

Kolejnym uprawnieniem upadłego jest możliwość sprawowania kontroli nad czynnościami podejmowanymi przez syndyka. Realizowane jest ono poprzez prawo wglądu w akta postępowania oraz możliwość złożenia skargi na czynności syndyka.

Prawem dłużnika jest także możliwość złożenia wniosku o wyłączenie z masy upadłości, w przypadku, gdy syndyk zajmie majątek, który nie powinien temu podlegać. Jeżeli sędzia-komisarz uwzględni taki wniosek, wówczas syndyk będzie musiał przekazać dany składnik majątkowy na rzecz upadłego. W takim wypadku dłużnik ma prawo swobodnego dysponowania majątkiem, który został wyłączony z masy upadłości.

Upadły może również złożyć wniosek, którego celem jest określenie zakresu oraz czasu korzystania z nieruchomości zajmowanej przez upadłego. Może on także wnosić o wydzielenie mu odpowiedniej kwoty ze sprzedaży mieszkania, którą będzie mógł przeznaczyć na swoje potrzeby mieszkaniowe. Szeroko pisałem o tym w artykule pt. „Jak wydzielić kwotę ze sprzedaży nieruchomości upadłego na najem lokalu mieszkalnego w upadłości konsumenckiej?”

Radosław Klonowski

wspólnik zarządzający Kancelarii Prawnej Adwokatów i Radców Prawnych Klonowski & Marek sp.k.

upadłość konsumencka, układ konsumencki, upadłość przedsiębiorcy, sprawy restrukturyzacyjne i upadłościowe

Kancelaria prawna Klonowski

tel. +48 22 300 89 89

kom. +48 794 470 000

kom. +48 882 200 100

SMS24: +48 608 500 100

Odwiedź nas w mediach społecznościowych

Polityka prywatności | RODO